(Cảm ơn Lê Nguyễn - CLB thơ Sông Tranh đã gửi tặng tập thơ này-HBT)
Đưa tay tôi
vẫy vài giọt nắng…
(Kỷ niệm mười
năm ngày thành lập CLB thơ Sông Tranh 19/5/2005- 19/5/1015 và ra mắt tập thơ Vẫy nắng Lên Xanh)
1. Thơ là chuyện
tâm tình
Mùa xuân,
tôi ghé thăm Thái Bảo - Dương Đỳnh, hàn huyên đôi câu, anh trao tôi tập thơ của
CLB thơ Sông Tranh, đây là tập thứ 4 của CLB. Như hụt hẫng, như thiếu vắng một
lời hẹn hò. Bâng khuâng khó tả, tôi đã cùng đi với CLB qua hai mùa thi ca: Lời quê rồi Tình quê, vậy mà mùa này lỗi nhịp.
Ở đêm
Nguyên Tiêu Tam Kỳ, Lê Nguyễn ghẹo đùa: Sao không thấy gửi bài cho anh em, phố
rồi không chơi quê nửa chắc? Vậy mà đêm ấy mình đã có một bài thơ tặng Lê
Nguyễn đó Lê Nguyễn ạ:
Khi không níu phố bỏ rừng
Con chim bỗng khản lưng chừng giọng ca
Bần thần ta lại hỏi ta
Có không tiền kiếp phù hoa nợ nần?
Thơ ở đâu
mà nhanh thế? Phải chăng đã nợ nần từ bữa tết, đã hẹn với anh Thái Bảo – Dương
Đỳnh, rằng ngày hội ra mắt tập thơ cho
tôi có đôi lời.
Vậy đó,
với tôi, cũng như với đa phần anh em, thơ trước hết là chuyện tâm tình.
Tìm về với
CLB sông Tranh cũng là tìm về với quê hương, với chính mình, là để nguôi đi cái
nhọc nhằn cư trú mà kiếp phù du trót gồng mình mang vác, như ở Lời quê Nguyễn Văn Trường đã gai góc
tâm sự:
Ta bởi vì đâu bỏ quê ra phố
Cọc tre buồn giữa dòng nước xoay xoay.
Nên da diết
nắm níu một vùng quê chìm khuất như bao vùng trung du khác, mà thao thức khôn
nguôi dòng sông Tranh chảy ngược, rì rầm trầm uất Hòn Kẽm Đá Dừng; mà tha thiết
lắm dáng mẹ lưng còng, tuổi thơ tôi cháy nắng, mà bồng bềnh mây trắng một thân
cha…Chao, thật thoả lòng thật đã một cơn khát khi ngụp lặn vào ngày Vẫy Nắng Lên Xanh với Tình quê ( Nguyễn
Công), Mắt Mậu Hoà ( Nguyễn Đức Dũng), Tiếng quê ( Lưu Giang), Chiều quê mẹ (
Lương Văn Hào), Hiệp Đức vào xuân ( Nguyễn Văn Hiếu)…Có những lúc bần thần đứng
đợi một nhịp bước, nhịp chỏi của tâm hồn, dấu lặng của một xa xưa, ai, hình như
là Diệu Lan đã đợi:
Có người tìm lại tuổi thơ
Giữa chiều hoang lạnh mắt ngơ ngác buồn
Ai đi bỏ lại khu vườn
Riêng tôi giữ mãi thiên đường tuổi thơ
(
Vườn xưa - Diệu Lan)
Và đợi cả
một ký ức biền biệt không hứa khứ hồi, và bởi
đợi dài một chia ly nên vặn vẹo một cơn đau thắt lòng thắt dạ, là cơn
đau bụng bão của Huỳnh Trương Phát:
Sợi mây cha bứt bên trời
Bện thành đôi gióng gánh đời mà đi
(Thăng
Phước - Huỳnh Trương Phát)
Rồi:
Chái nghiêng xiêu một chỗ ngồi
Bếp quê nghiêng mất chỗ ngồi mẹ ơi
Đôi đũa bếp gắp đến cời
Làm sao gắp hết những lời tro than!
(
Đôi đũa bếp - Huỳnh Trương Phát)
Lặng nghĩ
hoài cơn cớ nào những người quê miền Trung cứ hoài nặng nợ với quê như một thuỷ
chung? Phải chăng là từ bốn trăm, năm trăm năm trước, khi cha ông từ phía kia
dãy Hồng Lĩnh theo tiếng gọi áo cơm mà đành đoạn chia ly chưa kịp vốc một nắm
đất Thanh Nghệ, chưa kịp uống một bụng nước sông Lam nên khản trong giọng thơ,
khô trong dòng máu là một thao thức cội nguồn? Và kể từ đó quê hương cứ một đời
nặng nợ, kể từ đó người miền Trung rất sợ nỗi ly quê? Và giọng thơ miền Trung
hoài cổ giọng Chàm khắc khoải giọng Việt cứ lóng nga lóng ngóng một tình quê?
Và CLB thơ Sông Tranh đã như một tiếng sáo chiều hoà vào dàn hợp xướng bất tận
đó.
2. Có một giọng thơ Hiệp Đức chính cống
miền Trung:
Cũng từ
cơn cớ ấy, mà chừng như giọng thơ chính cống miền Trung cứ một mực thô mộc mặc
cho kẻ sĩ đất Bắc cứ hàn lâm mệnh danh
thi ca là phải mượt mà nàng thơ.
Chủ đạo
làm nên nét riêng của Vẫy nắng lên xanh
là chất liệu thô, là giọng khệnh khạng của cái chí ngang tàng. Thơ sông Tranh
khước từ cái sự dè dặt phải đạo của phường nặc danh trí thức, đã nói thì đến
đáy sự, thì đến vỡ giọng, thì đến cùng lý.
Là chữ
sông Tranh, chữ đã được mổ xẻ, đã phân chất đến từng chi tiết. Ưu tư thì đến bóp trán ( Lê Văn Hoá), hát thì nghêu ngao ( Đoàn Ngọc Nghĩa), cháy thì hết trơn ( Huỳnh Trương Phát), rồi Tay nắm ngày réo vang ( Nguyễn Thuỷ),
rồi Quả mọng đã bay vào khung trời mộng
( Đinh Thị Chân Như), rồi Lằng lơ trôi
xuôi ( Phạm Thị Toàn), rồi Hoa thâm
trầm nở ( Miên Trà), rồi ráo hoảnh,
duềnh doàng, rạn vỡ ( Trần Minh Trang)…Thật cực lòng khi phải làm phép
chiết tự đến không phải phép với các bạn thơ, chỉ khi đặt những chữ đó vào văn
bản, đọc lên, nghe nó cựa quậy đòi vỡ ý mới sướng cái sướng của rượu gặp mồi
khoái khẩu.
Là câu thơ
sông Tranh, câu thơ như dòng sông chảy ngược, giữa bình lặng bỗng quẫy bờm tung
bọt trắng xoá khi vặn mình đổi hướng, khi trườn mình qua thế sự đến nhân tình.
Giận đời cười cợt nỗi đau
Mà tâm hồn ấy ngàn sau không mờ.
(
Nghe tiếng gọi đò - Nguyễn Trường)
Ta đứng đắn mà đường tu vụng quá
Một đôi lần liều nhắm mắt đưa chân
Một đôi lần trợn mắt vẫn đưa chân
Em nhan sắc can cớ nào đoan chính
(
Nói với mùa xuân - Lê Tấn Hiền)
Tôi cầm đời tôi như cầm mũi tên
Lắp vào thân nỏ
Tên bay biết về đâu
Biết tôi có còn là tôi sau một lần tên
bay lạc nẻo
(
Phía mây trời - Thái Bảo – Dương Đỳnh)
Thật phải đủ cái riêng mới can đảm cười
được, trợn mắt được, bay được như Nguyễn Trường, như Lê Tấn
Hiền, như Thái Bảo – Dương Đỳnh.
Bạn tôi là
một nhà địa lý có lần bảo với tôi rằng hình thế Hiệp Đức giống như quái thú
trường xà nên người dân nơi đây có lý cay mà ý chết người. Nét riêng này trong
tập thơ còn nhạt, nên thật khoái chí mà đối thoại với Đức Thánh Trần cùng Dương
Quang Anh:
Cương thổ sơn hà phải tính từng tất từng li
Bởi đó là máu xương cha ông để lại
Mất vào tay quân thù là có lỗi với tiền
nhân
(
Bài thơ viết dưới chân tượng đức thánh Trần - Dương Quang Anh)
Cũng thật
nặng lòng trong lời cay đắng của Lê Văn Hoá:
Liêm, chò, gõ nặng lòng sông núi
Đem thân mình bán gả muôn nơi
(
Ký ức một thời - Lê Văn Hoá)
Và, gật gù
theo phản biện của Thái Bảo – Dương Đỳnh:
Để sự sống của cỏ cây muôn thú bị chà đạp
nhẫn tâm mà nhân danh bất cứ lý lẽ nào cũng là tội ác
(
Thảm hoạ - Thái Bảo – Dương Đỳnh)
Nói đến
thi ca, như đã mặc định trong tâm thức người đọc rằng người chơi thơ tất lâm
đường tài hoa mà luỵ đường tình ái. Có đúng chăng? Riêng tôi nhận thấy hầu hết
câu thơ tứ thơ phảng phất nét đa tài nơi đây lại cũng là câu thơ tứ thơ phảng
phất nét đa tình.
Xin gửi lại vầng trăng treo giữa núi
Mai tôi rơi lần nữa phía mây trời
(
Phía mây trời - Thái Bảo – Dương Đỳnh)
Câu thơ
đứng độc lập thì trắng án, mà trở nên tội lỗi khi đã có tiền tố Mà em đứng làm chi, mà em đợi làm chi!
Ta đánh cắp tình em
Đường công danh phù phiếm
Ngày về lại
Em đã thành thiếu phụ
Điệu ru con
Xa xót mối yêu đầu.
(
Ngày xuân xanh - Lê Tấn Hiền)
Đọc mấy
câu tôi thoáng chút rùng mình, may mà người thơ đã thật nhẹ bàn tay, nhẹ bàn tay khi dùng chữ đã ( em đã thành thiếu phụ),
chứ không là chữ trở ( em trở thành thiếu phụ). Khôn ngoan né
mình đủ để qua một phiên khởi tố của vụ đánh cắp lương tâm!
Hà Nội đâu chiều hương cốm qua
Chừ mưa lớp lớp trước hiên nhà
Thời thôi đừng trách trời răng rứa
Để nước vô tình rơi mắt cay.
(
Gửi người bạn Hà Nội - Lê Nguyễn)
Mách nhỏ
thi nhân rằng người Hà Nội không quen giọng mô
tê răng rứa, có trách thì tự trách mình đã lỡ ngậm ngùi mùi hoa sữa để mưa
quê nhà ướt áo gái quê!
3. Đôi điều chia sẻ:
Phong cách thi ca có phong cách cá nhân mà cũng có
phong cách của một trào lưu, của một vùng miền. Bằng một tập thơ, mỗi người thơ
ý tứ lộ mình một tí, đủ để còn chừa chỗ cho bạn mình, nên thật khó nhận diện
nét riêng của từng tác giả, song thật vui khi nhìn chung vẫn lộ một giọng riêng
của một câu lạc bộ thơ với kha khá tuổi đời. Mười năm của một đời thơ không là
nhiều nhưng mười năm của một CLB thơ thì đã là thời gian. Không chỉ hiện đại mà
đâu đã từ xưa, tuổi thọ các câu lạc bộ thơ không quá vài mùa lá rụng.Và độ dài
thời gian đã làm nên hiệu quả, đã nuôi dưỡng hồn thơ để các giọng thơ chín lên
từng ngày, góp một nét riêng. Không đành làm người ngoại cuộc nên miên man trò
chuyện cùng bạn thơ như một kiểu xin gửi
lại người, mà mong chi có ngày hạnh ngộ cùng anh em khề khà thi phú. Cẩn
trọng với tập Vẫy nắng lên xanh trên
tay, nhìn bông hoa dại, chừng như là bông
mất quê mình, băn khoăn chợt hỏi là bông thật mất hay là bông lạc mất?
(Đoạn này rơi đâu mất nhờ tác giả bổ sung thêm....)
Việt An tháng 4/2015
Nguyễn Tấn Ái
